Τι μπορεί να κάνει ένας καλλιτέχνης σήμερα σ αυτή την πόλη; Τι έχει να προβάλλει προς τα έξω ,σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο κόσμο; Σ` ένα κόσμο που κινείται μέσα σε ένα χάος και μια δίνη; Υπάρχει ο χώρος όπως τον ζούσαμε μέχρι τώρα ,ή όπως τον ζούσαμε στην παιδική μας ηλικία; Ο χρόνος πού βρίσκεται; Πώς βιώνεται από τον άνθρωπο; Αν η πόλη είναι μια διαδοχή χώρων που είναι ασύνδετοι μεταξύ τους πώς ο άνθρωπος θα διατηρήσει την ενότητά του ; Η μητρόπολη επιτρέπει τα ξέφωτα και τις διαδρομές;
Όλα αυτά είναι μερικά από τα ερωτήματα που απασχολούν κι έναν καλλιτέχνη και απασχολούν κι εμένα διαρκώς και παντού σε όλες τις καθημερινές και μη δράσεις.
«Πέρασμα σε μια άλλη κατάσταση» : είναι ο τίτλος της τελευταίας ενότητας. Η έννοια του περάσματος από μια κατάσταση σε μια άλλη είναι κεντρικό θέμα εδώ και πολλά χρόνια. Οι ενότητες «derive» ,«Συνυπάρξεις σε ανοιχτά τοπία», «Ξανά πίσω στην αθωότητα» , «Το παιχνίδι με τις απoσπασματικές εικόνες και την ενότητα», «Περιπλάνηση στις πόλεις» και η τελευταία «Πέρασμα σε μια άλλη κατάσταση» είναι οι σταθμοί μια διαρκούς έρευνας πάνω στο ζήτημα των χώρων ,στις μετακινήσεις των ανθρώπων μέσα σε αυτούς, στο πέρασμα από ένα επίπεδο συνειδητότητας σε ένα μεγαλύτερο.
Το πεδίο έρευνας είναι το τοπίο, το τοπίο της πόλης ή και του μεσογειακού χώρου.
Τις περισσότερες φορές γίνεται με τη ζωγραφική, με την οργάνωση του χώρου με τις επαναλήψεις του κύβου και του κύκλου (με τα αρχέτυπα του οίκου και της φύσης), με τη δύναμη του χρώματος, με τις διαφάνειες όπου ένας χώρο μπαίνει μέσα σε ένα άλλο, με το παιχνίδι των αποσπασματικών εικόνων που αναζητούν τη σχέση του μικρού και του μεγάλου.
Αρκετά συχνά η εργασία αυτή γίνεται με τη φωτογράφηση των τοίχων της Αθήνας ,των μεσοτοιχιών που αποκαλύπτουν πολλές ανθρώπινες σχέσεις και στάσεις ,αλλά και το πέρασμα από το ιδιωτικό στο δημόσιο. Οι τοίχοι της πόλης μαρτυρούν την αέναη κίνηση των ανθρώπων μέσα στην πόλη ,τις απόπειρες να καταγράψουν την παρουσία τους ,την ύπαρξή τους ,το συναίσθημά τους πάνω στους τοίχους που γίνονται ένα μεγάλο βιβλίο .Το χάος που αποτυπώνει πάνω τους η ανθρώπινη δράση ή η αθόρυβη φθορά που αφήνει ο χρόνος ,δημιουργούν το συγκλονιστικό «τυχαίο» που από εκεί αναδύονται νέες μορφές .
Νιώθω σαν να στέκομαι στη μεσοτοιχία ανάμεσα ή καλύτερα στο μεταίχμιο και να παρατηρώ αυτή την επίπονη προσπάθεια να γεννηθεί το καινούριο με ή χωρίς το παλιό κι αυτό το ανέβασμα σε ένα υψηλότερο επίπεδο ύπαρξης. Ενίοτε και χαμηλότερο όμως και οδυνηρότερο ,όπως συμβαίνει τον τελευταίο καιρό στην Αθήνα και στις πόλεις μας. Οι τοίχοι μένουν αποσβολωμένοι θα λέγαμε ,συχνά γίνονται τα τετράδια μιας αγωνιώδους προσπάθειας να υπάρξουν τα άτομα με την υπογραφή τους και την οργή τους.
Στο μεταίχμιο αυτό παρατηρώ και την έξοδο από μια μαύρη ζώνη σκοτεινή αδιευκρίνιστη (της άγνοιας ίσως ή του θανάτου ),σε μια φωτεινή ζώνη ,ανοιχτή και γεμάτη διεξόδους.
Με τα δίπολα αποτυπώνεται πιο καθαρά η έννοια του περάσματος . Από τις παλιότερες εργασίες με τους χώρους που ανοίγουν τα βιβλία, μέχρι το παιχνίδι των αποσπασματικών εικόνων και την τελευταία ενότητα, η μετάβαση είναι πολύ ελκυστική. Αυτήν την κινητικότητα από το ένα στο άλλο θέλω να παρακολουθήσω όσο γίνεται καλύτερα.
Σήμερα στην Ελλάδα το « Σύμπαν» διαστέλλεται. Είναι λάθος ότι «μαζεύεται» το πράγμα .Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αναζητούν την κινητικότητα και άλλους τρόπους δημιουργικούς ,νέους ,φρέσκους ,πιο κοντά στην άρση του εγώ , όλο πιο κοντά στον άλλον. Από την άλλη υπάρχει το παλιό που αντιστέκεται λυσσαλέα θα λέγαμε. Με μια συνεχή επιτήρηση που είναι στραμμένη πάνω στο «κάτι» που αμφισβητεί την κυρίαρχη αντίληψη των πραγμάτων.
Κι αυτό μπορεί να είναι μια μικρή αυτόνομη ύπαρξη που –τι υπέροχο!-μπορεί να εικονίσει καλύτερα την ενότητα αυτού του κόσμου από μια παγκοσμιοποιημένη ,ομογενοποιημένη και ολοκλη-ρωτική εικόνα που απέχει παρασάγγας από την εικόνα του «όλου». Προφανώς το όλον δε μπορεί να το υπερασπίζε-ται ο ολοκληρωτισμός.
Μπορεί κάλλιστα ένα «μικρό» που ξεκινάει από ένα ταπεινό αυτόνομο τυχαίο και οι γύρω από αυτό αυτοοργανωτικές δράσεις
,να αναδείξουν νέες μορφές οργάνωσης της ζωής, χρήσιμες και για το γενικό.
Η τέχνη μπορεί να τα εκφράσει όλα αυτά; Είναι μια μεγάλη συζήτηση. Σαν ένα κομμάτι της ζωής και όχι πάνω από αυτήν ,σίγουρα ναι ,μπορεί να πει με εικόνες, δράσεις και λέξεις ,με έναν ποιητικό τρόπο (ποιώ= πράττω) τα καινούρια περάσματα στο « νέο» που έρχεται, στα ανοιχτά τοπία που ενθουσιάζουν τους ανθρώπους . «Κατακερματισμός ή ενότητα» ,φαίνεται σήμερα να είναι ένα τραγικό υπαρξιακό ζήτημα των ανθρώπων ,αλλά και των κοινωνιών. Μια απάντηση αναλογεί και στην τέχνη για την αναζήτηση και την υπεράσπιση της ζωής.
Π. Μ.
